Hiçbir estetik ön yargıya, ilke ya da kurala bağlı kalmaksızın, beyinle denetlenmeyen, bilinçsizce otomatik bir biçimde yapılan sanatsal çalışmaya Otomatizm denmektedir. 1910'lu yıllarda dadacı sanatçıların yarattığı bu davranış biçimi, 1920 ile 1930 arasında Gerçeküstücülerce de kullanılmıştır.
André Breton, Birinci Gerçeküstü Manifesto'da (1924), gerçeküstücülük akımını otomatizm açısından şöyle tanımlanmıştır: “Psişik otomatizm, saf haliyle, sözlü-yazılı kelime yoluyla veya başka herhangi bir şekilde, düşüncenin gerçek işleyişini ifade etmeyi önerir. Düşünce tarafından dikte edilen, akıl yürütme kontrolünün yokluğunda, herhangi bir estetik veya ahlaki kaygıdan muaftır.” [1] Breton’a göre, kendini anlamak için birey, doğadan değil, doğayı anlamak için kendinden yola çıkmalıdır. Bu “kendimizden yola çıkma” sürecini ise, “Usun hiçbir denetimine, hiçbir töresel ya da estetik kaygıya bağlı kalmaksızın, düşüncenin kendini olduğu gibi ortaya koyması ruhsal otomatizmi gerçekleştirir” [2], şeklinde açıklar.
Güzel sanatlarda "otomatizm" terimi genellikle sanatçının bilinçsiz olarak zihninin kontrolünü ele geçirmesine izin verdiği bilinçaltı çizim tekniğini ifade eder.
20. yüzyılda, sanatta bilinçaltının yaratıcı gücünü ortaya çıkarmaya çalışan Gerçeküstü sanatçılar tarafından popüler hale getirilen otomatik çizim ve resim, kültürel, entelektüel ve tarihsel kısıtlamalardan kaçmanın ve derinlerde barındırdığı varsayılan yaratıcılığın kilidini açmanın tek yolu olarak görülmüştür.
Sürrealist sanatçılar için, otomatik çizim ve resim, daha yüksek, daha asil bir davranış biçimini temsil etmektedir. Gerçeküstücülüğün yanı sıra, Otomatizmin rol oynadığı diğer hareketler arasında yer alan Dada, Action Painting[3] ve 1940'ların sonlarında Les Automatistes[4] olarak bilinen Kanadalı sanatçı grubu bulunmaktadır. Muhtemelen otomatik sanatla ilişkili en ünlü ressamlar Salvador Dali (1904-89) ve Jackson Pollock olsa da Austin Osman Spare gibi bu davranış biçimine kendini tamamen adayan başka değerli sanatçılar da vardır. Otomatizm de kendi içinde çeşitli tekniklere ayrılarak devamlılık sağlamaktadır. Örneğin Dekalkomani, Frottaj, Fumaj ve Sürrealist Kolaj, dönemin sanatçıları arasında sıkça kullanılan teknikler olarak karşımıza çıkar.
[1]A.Breton, Sürrealist Manifestolar,1924. [2]A.Breton, Sürrealist Manifestolar,1924. [3]Eylem resmi, bir tür soyut ekspresyonizm ressamlığıdır. [4]1946-51 döneminde otomatizme dayanan bir teknik kullanarak resim yapmaya başlayan bir radikal grup. [5]http://www.ithellcolquhoun.co.uk/automatism_2.htm [6]Orijinal adı Giantesses Undressing to Bathe. [7]http://www.ithellcolquhoun.co.uk/automatism_2.htm